Quan họ Bắc Ninh hay còn gọi là dân ca quan họ được biết đến như là một nét sinh hoạt văn hóa đặc trưng ở miền Bắc Việt Nam. Nét văn hóa này được hình thành từ rất lâu, từ thời văn hóa Kinh Bắc cũ, bao gồm hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh hợp thành sau này được tách ra hai tỉnh thành riêng nhưng phần nhiều Bắc Ninh là đa số. Theo thời gian làn điệu dân ca này ăn sâu vào đời sống người dân và nhanh chóng lan tỏa ra cả khu vực đồng bằng sông Hồng. Hiện nay có thể nói cùng với chèo thì quan họ Bắc Ninh là dòng nhạc dân ca được xứ Bắc yêu thích bậc nhất. 

Quan họ Bắc Ninh là một nét văn hóa âm nhạc truyền thống đặc sắc không thể thiếu trong cuộc sống người dân phía Bắc. Dòng nhạc này rất gần gũi với người dân chân phương, thể hiện tình cảm một cách mộc mạc, lịch sự mà rõ ràng. Người dân nghe nhạc bằng tất cả sự yêu mến, cũng như tôn trọng với những nghệ sỹ biểu diễn tài năng, tấm lòng và tình yêu chân thành. Vì lẽ đó mà quan họ Bắc Ninh thường được dùng là phương thức sinh hoạt cuối tuần của người dân Bắc Ninh và nhiều vùng lân cận.  Quan họ hiện nay thường hát đối tức là hát giao duyên giữa liền chị và liền anh. Nghĩa là dùng quan họ như chiếc cầu nối để đối đáp tình cảm đôi bên, gắn kết gần gũi với khán giả. 

Vào ngày 30/09/2009, quan họ Bắc Ninh đã được tổ chức UNESCO công nhận là di sản không gian văn hóa thế giới phi vật thể. Đó như là một sự khẳng định về giá trị vô giá mà quan họ dân gian đã làm trong suốt nhiều thập kỷ qua, những ảnh hưởng đậm nét mà khó dòng nhạc nào có thể phá bỏ.

Tại các làng quan họ, trẻ em ngay từ bé đã được tập hát, được sinh hoạt chung với các bậc tiền bối. Đặc biệt ở tỉnh Bắc Ninh, hầu hết các nhà văn hóa ở đây đều được dùng như phòng học chung để ươm mầm nuôi dưỡng các tài năng nhỏ tuổi. Các em thường xuyên được gặp gỡ và giao lưu với thế hệ các nghệ sỹ quan họ nổi tiếng, được các thầy giáo, cô giáo hướng dẫn chi tiết từng câu hát, uốn nắn chau chuốt.

Quan họ Bắc Ninh được tỉnh thành thường xuyên tổ chức các cuộc thi nhằm tìm ra người tài năng nhất, đây chính là cái nôi phát hiện ra những nghệ sỹ quan họ nổi tiếng sau này. Cùng với việc hát nhiều nơi còn hòa trộn với tập tục ăn trầu, gõ mõ. Đến Bắc Ninh du khách có thể dễ dàng bắt gặp những hình ảnh như vậy. Người dân thoải mái nghêu ngao hát quan họ và miếng trầu trở thành thứ báu vật vô giá không thể thiếu.

Nguồn: Phòng Quản lý Du lịch - Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh.